Για τη Μαρία Κάλλας έχουν γίνει χιλιάδες αφιερώματα, έχουν γραφτεί βιβλία, γυριστεί ντοκιμαντέρ, ταινίες, αλλά ο μύθος της παραμένει ανεξάντλητα γοητευτικός. Είναι η Diva που ζούσε παράλληλα τον θρίαμβο και την τραγωδία. H γυναίκα που ταλαιπωρήθηκε, κακοποιήθηκε, πάλεψε, αποθεώθηκε και ηττήθηκε – ίσως για να περάσει στην αθανασία. Υπάρχουν άραγε ακόμα πράγματα που δεν ξέρουμε για τη Μαρία Κάλλας;
Στο ολοκαίνουργιο ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Tα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας», ο καλλιτεχνικός σύμβουλος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Βασίλης Λούρας, αποτυπώνει το κρυφό πορτρέτο της μεγάλης ντίβας στη χώρα μας. Τα χρόνια της απόλυτης φτώχειας, της κατοχής, του εμφυλίου, των επιθέσεων, του αγώνα για αναγνώριση, τη διαδρομή του κοριτσιού με τις γεροντίστικες κάλτσες και τα χοντρά μυωπικά γυαλιά από το μηδέν στον μύθο.
Ο Βασίλης Λουράς πετυχαίνει κάτι πάρα πολύ δύσκολο με αυτό το ντοκιμαντέρ. Ενώ έχει στο τραπέζι όλες τις ψηφίδες της ζωής της Κάλλας (μόνο οι τίτλοι τέλους του ντοκιμαντέρ διαρκούν 10 λεπτά, ώστε να περιλάβουν όλες τις «πηγές» της έρευνας), επιλέγει μόνο εκείνες που θα σχηματίσουν το άγνωστο πορτρέτο της Ντίβας με διάθεση φωτογραφικής απεικόνισης. Δεν ψάχνει το προκλητικό, το σκανδαλώδες, τη λεπτομέρεια ή το υπερβολικό. Δεν έχει σκοπό να απομυθοποιήσει, ούτε να ενισχύσει τον μύθο της Κάλλας. Το ντοκιμαντέρ είναι άρτια οργανωμένο, ώστε να προσφέρει τις άγνωστες πληροφορίες στα ιστορικά τους μέτρα και να αφήσει στους θεατές την κρίση.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι το ντοκιμαντέρ δεν έχει συναίσθημα; Δεν θα ήταν δυνατόν. Οι αρχειακές αλλά και οι σύγχρονες αφηγήσεις είναι γεμάτες συναίσθημα, που κορυφώνεται με την παρουσίαση -για πρώτη φορά-, αποκατεστημένης της άριας που τραγούδησε η Κάλλας στο φεστιβάλ Λόγου και Τέχνης στη Λευκάδα το 1964, αλλά και της σπουδής που έκανε στα χρόνια της απομόνωσης, προετοιμάζοντας την επιστροφή της στις συναυλίες.
Η οπτική επένδυση του ντοκιμαντέρ με την παρηκμασμένη οδό Πατησίων, τα σπίτια που άλλαξε η Κάλλας, τις εικόνες της κατοχής και την έρημη σημερινή πόλη, που αναζητά τους μύθους της, βοηθά υποβλητικά τον θεατή να μετρήσει το μέγεθος της ντίβας και του τόπου που ενηλικιώθηκε. Είναι μία καθηλωτική δουλειά.
Μαίρη Μαριάννα Μαρία
Το ντοκιμαντέρ φωτίζει την περίοδο της προσωπικής και καλλιτεχνικής ενηλικίωσης της Κάλλας στην Αθήνα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από το 1937 έως το 1945, καθώς και τα χρόνια μετά το 1957, όταν η παγκόσμια πλέον ντίβα επανασυνδέεται με την Ελλάδα. Αν και με την άφιξή της στην Αθήνα το 1937 η δεκατετράχρονη Καλογεροπούλου πρωτοσυστήνεται ως Μαίρη στους συμμαθητές της στο Εθνικό Ωδείο, εντούτοις υπογράφει ως Μαριάννα στο πρώτο της συμβόλαιο με τη νεοσύστατη τότε Λυρική Σκηνή το 1940. Τον Μάρτιο του 1945, λίγο πριν φύγει από την Αθήνα για τη Νέα Υόρκη, εμφανίζεται σε συναυλία ως Mary Callas, καθώς ήδη ετοιμάζεται να ανοίξει τα φτερά της για τη μεγάλη καριέρα, οπότε θα γίνει διάσημη στα πέρατα του κόσμου ως Maria Callas. Στην πρώτη της επιστροφή στην Αθήνα το 1957, ως παγκόσμια πλέον σταρ της όπερας, εμφανίζεται στο Ηρώδειο ως Μαρία Μενεγκίνι Κάλλας.
Tα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας
Το ντοκιμαντέρ αποτελεί μέρος του Έτους Κάλλας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο πλαίσιο του επετειακού έτους UNESCO Μαρία Κάλλας 2023 του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας. Η ιδέα, η έρευνα και το σενάριο του ντοκιμαντέρ υπογράφονται από τον Βασίλη Λούρα. Τη σκηνοθεσία συνυπογράφουν ο σκηνοθέτης Μιχάλης Ασθενίδης και ο Βασίλης Λούρας. Επιστημονικοί σύμβουλοι του ντοκιμαντέρ είναι ο διακεκριμένος λυρικός καλλιτέχνης Άρης Χριστοφέλλης και η μουσικολόγος της ΕΛΣ Σοφία Κομποτιάτη. Το ντοκιμαντέρ αποτελεί μια συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της εταιρείας παραγωγής Escape. Παραγωγός του ντοκιμαντέρ είναι η Στέλλα Αγγελέτου, διευθύντρια Καλλιτεχνικής Παραγωγής της ΕΛΣ. Στις 8 Δεκεμβρίου 2023 το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί στη Γαλλία από τη France TV 5, στο μεγάλο αφιέρωμα της Γαλλικής Τηλεόρασης στη Μαρία Κάλλας το οποίο πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Όπερα του Παρισιού και την Εθνική Λυρική Σκηνή.
