Στο άρθρο αυτό ήθελα να μοιραστώ τις σκέψεις μου σχετικά με την υπάρχουσα κατάσταση στην κομμωτική. Αισθάνομαι ότι αυτό το εγχείρημά έχει ευθύνη και δυσκολία γιατί ο σκοπός μου δεν είναι να κατηγορήσω κάποιον. Σκοπός μου είναι να αναφέρω όσα έχω διαπιστώσει τόσο στο τεχνικό κομμάτι, όσο και στην προσέγγιση του καταναλωτικού κοινού και στην παροχή των υπηρεσιών. Όλοι όσοι ασχολούμαστε με την κομμωτική, επαγγελματίες και πελατειακό κοινό έχουμε μεγαλύτερη ή μικρότερη ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση. Μπορούμε όμως με τη σωστή ενημέρωση και εκπαίδευση να συμβάλλουμε ώστε και η κομμωτική να εναρμονιστεί με τις ανάγκες της νέας εποχής. Ο σύγχρονος άνθρωπος που έχει άμεση πρόσβαση στη γνώση και που έχει ευαισθητοποιηθεί σε διάφορα θέματα έχει ανάγκη από μια πιο ανθρωποκεντρική αλλά και μια επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση.
Η βασική πηγή του θέματος αφορά στην εκπαίδευση. Στον τρόπο που εκπαιδεύονται οι επαγγελματίες του χώρου και στον τρόπο που εκπαιδεύεται το πελατειακό κοινό, τόσο από τους επαγγελματίες, όσο και από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, που και αυτά με τη σειρά τους έχουν εκπαιδευτεί από τους επαγγελματίες.
Κάθε μια από αυτές τις μορφές μπορεί να αναλυθεί με λεπτομέρειες και να οδηγήσει σε περαιτέρω επεκτάσεις, εδώ όμως θα αναφερθώ όσο πιο περιεκτικά και επιγραμματικά μπορώ.
Εκπαίδευση επαγγελματιών
Σε έναν κόσμο που αλλάζει, που αναπτύσσεται επιστημονικά με μεγάλη ταχύτητα, η εκπαίδευση των επαγγελματιών στον χώρο της κομμωτικής έχει μείνει πάρα πολύ πίσω. Δεν υπάρχει, από όσο γνωρίζω καμία σχολή κομμωτικής, ούτε στην Ελλάδα, αλλά ούτε και στο εξωτερικό που κάποιος σπουδαστής θα κινδυνεύσει να μην αποφοιτήσει, να μην πάρει πτυχίο. Μόνο στα ΕΠΑΛ και στα δημόσια ΙΕΚ μπορεί να μείνει κανείς στην ίδια τάξη από απουσίες!
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στην αγορά εργασίας βγαίνουν όλοι, ανεξάρτητα αν οι γνώσεις τους είναι ελλιπείς ή μηδαμινές, ανεξάρτητα αν γνωρίζουν να περιποιούνται ένα κεφάλι ή δεν γνωρίζουν τίποτε. Δεν υπάρχουν εξετάσεις που να διασφαλίζουν ότι κάποιος που δεν έχει επαρκείς γνώσεις ή δεν πιάνουν καθόλου τα χέρια του, δεν μπορεί να γίνει κομμωτής. Όλοι όσοι εγγράφονται στις σχολές κομμωτικής μπορούν να αποφοιτήσουν και θα βγουν στην αγορά εργασίας έχοντας την ευθύνη για τα κεφάλια των ανθρώπων που θα περιποιηθούν.
Μόνο αν υπάρξουν σχολές κομμωτικής με αυστηρές προδιαγραφές εξετάσεων θα μπορούσε να διασφαλιστεί ότι θα υπάρξουν στην αγορά καλά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες.
Ακόμη ένα στοιχείο που αφορά τις σχολές κομμωτικής, είναι η ύλη που διδάσκουν. Στην Ελλάδα, όλα τα ΙΕΚ, δημόσια και ιδιωτικά δεν έχουν βιβλία, αλλά λειτουργούν με σημειώσεις, το περιεχόμενο τον οποίων σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει επικαιροποιηθεί εδώ και δεκαετίες. Τώρα τελευταία υπάρχει κάποια εξέλιξη στην εκπαίδευση των Barber, αλλά και εδώ δεν διδάσκονται όλες οι σύγχρονες μέθοδοι και τελευταίες πληροφορίες.
Σήμερα πλέον οι απαιτήσεις είναι αυξημένες. Τα άτομα που εκπαιδεύονται και που βγαίνουν στην αγορά εργασίας χρειάζεται να έχουν τέτοια κατάρτιση ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν σε αυτές τις αυξημένες ανάγκες του πελάτη τους.
Το πελατειακό κοινό παρομοιάζει τους κομμωτές εδώ και χρόνια με τους ψυχολόγους. Κάτι γιατί το κομμωτήριο παλιότερα ήταν σημείο συνάντησης και χαλάρωσης, κάτι γιατί η σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον κομμωτή και τον πελάτη του έχει κάποιο βαθμό οικειότητας. Η αλήθεια είναι ότι ένας κομμωτής ακούει πολλά, δεν γνωρίζει όμως πως να τα διαχειριστεί αυτά που ακούει. Οι καιροί έχουν αλλάξει και ο κομμωτής του σήμερα, χρειάζεται να έχει κάποιες πολύ βασικές γνώσεις για να ξέρει πως να χειριστεί δύσκολες καταστάσεις και να ξέρει πως να συμπεριφερθεί ανάλογα με την περίπτωση. Όχι μόνο για να μπορέσει να αντιμετωπίσει σωστό τρόπο τα άτομα που μοιράζονται τα προσωπικά τους. Γιατί, δεν αντιμετωπίζει κανείς με τον ίδιο τόπο τον άνθρωπο που μιλάει για τον καινούργιο του δεσμό με εκείνον που θα αποκαλύψει εμπιστευτικά ότι το ταίρι του τον απατάει. Αλλά και για να μπορέσει να εξυπηρετήσει τις ανάγκες ανθρώπων που έχουν δύσκολες συμπεριφορές ή αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα.
Τα ευαίσθητα προσωπικά θέματα των πελατών μας τα οποία καλούμαστε να ακούσουμε ή να διαχειριστούμε χρειάζεται να μένουν εμπιστευτικά. Δεν είναι νομίζω υπερβολή να πω ότι θα έπρεπε και για τον χώρο της κομμωτικής να μιλάμε για εχεμύθεια, το λεγόμενο “πελατειακό απόρρητο” όπως υπάρχει και σε άλλα επαγγέλματα. Η σωστή εκπαίδευση σίγουρα δεν είναι το μόνο χαρακτηριστικό που χρειάζεται να έχει κανείς, μπορεί όμως να διασφαλίσει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της συμπεριφοράς και των υπηρεσιών.
O Philip Rosental, ο ιδρυτής της εταιρείας Rosental, είχε πει ότι όποιος πάψει να γίνεται καλύτερος έχει πάψει να είναι καλός. Αυτό συμβαίνει και με την εκπαίδευση στην κομμωτική. Χωρίς εξέλιξη, χωρίς επικαιροποίηση, χάνεται η ποιότητα. Αυτό που χθες ήταν καλό, σήμερα δεν επαρκεί.
Είναι σημαντικό λοιπόν να αναβαθμιστούν ο σχολές κομμωτικής, ειδικά οι δημόσιες σε κάποια μορφής ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αν γίνει αυτό, σιγά – σιγά θα αλλάξει και η νοοτροπία που επικρατεί γενικά στην κοινωνία, ότι κομμωτές γίνονται εκείνοι που δεν έχουν τα προσόντα να κάνουν κάτι άλλο. Αλλάζοντας αυτή η νοοτροπία θα σπουδάζουν κομμωτικοί και τελικά θα αποφοιτούν μόνο οι άξιοι και αυτοί που πραγματικά θέλουν να ακολουθήσουν αυτό το επάγγελμα.
Εκπαίδευση πελατειακού κοινού
Η εκπαίδευση του καταναλωτικού κοινού είναι εξίσου σημαντική και είναι μεγάλο κομμάτι του προβλήματος. Η εκπαίδευση δεν είναι ελλιπής μόνο στον τομέα της κομμωτικής. Είναι γενικότερο το θέμα. Μεγάλο κομμάτι του πελατειακού κοινού δεν είναι εκπαιδευμένο ούτε ως προς τα δικαιώματά του, ούτε ως προς την σχέση ποιότητας – τιμής, ούτε ως προς άλλα σημαντικά θέματα για σχεδόν όλες τις υπηρεσίες και προϊόντα. Απλά για τα περισσότερα θέματα μπορεί, αν επιλέξει, να βρει κανείς πληροφορίες και να ενημερωθεί. Είναι θέμα επιλογής του κάθε ατόμου προσωπικά. Στην κομμωτική όμως επικρατεί ένα θολό τοπίο και οι πληροφορίες που υπάρχουν είναι παλιές και κυρίως δεν είναι τεκμηριωμένες. Κυριαρχούν οι παλιές αντιλήψεις και η ημιμάθεια. Όλοι μας συμβάλλουμε σε αυτό, ο κόσμος της κομμωτικής (κομμωτές και εταιρείες) που μεταφέρει την πληροφορία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας και εκείνα στη συνέχει τα αναπαράγουν.
Υπάρχουν τόσα πολλά στερεότυπα στον χώρο μας που είναι όλα βγαλμένα από παλιές αντιλήψεις ή έχουν δημιουργηθεί από ξεπερασμένες πλέον ιδέες ή γενικευμένους κανόνες οι οποίοι έχουν πλέον καταρριφθεί.
Πόσο συχνά ακούμε τη φράση “εμπιστευτείτε τον κομμωτή σας να σας πει τι σας πηγαίνει”. Πόσο συχνά ακούμε τον κομμωτή να λέει “το πρόσωπό σου είναι στρογγυλό ή το μέτωπό σου είναι μικρό, δεν σου πηγαίνουν οι αφέλειες” και άλλα τέτοια. Αυτά με τις γνώσεις που υπάρχουν σήμερα είναι ξεπερασμένα. Στερούνται λογικής. Στην ουσία ποτέ δεν ίσχυαν, απλά σήμερα υπάρχει η αντίστοιχη τεκμηρίωση για να καταρριφθούν τέτοιες αντιλήψεις.
Η αλήθεια είναι ότι ο πελάτης είναι ο μόνος που γνωρίζει πως θέλει να είναι τα μαλλιά του. Ο κομμωτής οφείλει να προσαρμόσει την επιθυμία του πελάτη στο πορτρέτο του. Αυτό απαιτεί βέβαια κάποιες παραπάνω γνώσεις, αυτές που καλείται να έχει ένας haircut designer, είναι μια σπουδή.
Τέτοια στερεότυπα κυκλοφορούν πολλά και επηρεάζουν όλους μας. Κάποια όπως τα παραπάνω σχετίζονται με τη μελέτη και τη διεύρυνση των γνώσεων μας και άλλα σχετίζονται με βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις της κοινωνίας, οι οποίες σιγά – σιγά καταρρίπτονται και αλλάζουν, αλλά ακόμη δεν έχουν γίνει συνείδηση στην πλειοψηφία του κόσμου και έτσι δεν υπάρχει η ανάλογη εκπαίδευση στο πλατύ κοινό.
Πρόσφατα άκουσα, διάσημη παρουσιάστρια εκπομπών μόδας και life style να λέει ότι οι γυναίκες όταν μεγαλώνουν πρέπει να κόβουν τα μαλλιά τους κοντά. Αυτή είναι μια ξεπερασμένη πλέον αντίληψη που όμως δεν έχει ακόμη γίνει συνείδηση, ούτε καν των ίδιων των γυναικών. Αυτή η αντίληψη όχι μόνο είναι ατεκμηρίωτη, αλλά αν το σκεφτεί κανείς είναι και ρατσιστική όσον αφορά στην ηλικία. Είναι κομμάτι του λεγόμενου ηλικιακού ρατσισμού, “ageisme” όπως αποκαλείται στα αγγλικά. Προέρχεται από μια εποχή που οι μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες αντιμετωπίζονταν από την ανδροκρατούμενη κοινωνία ως παρωχημένες. Σήμερα, τουλάχιστον σε ορισμένες σύγχρονες κοινωνίες, τέτοιες αντιλήψεις καθόλου δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οι γυναίκες κάθε ηλικίας επιλέγουν πως θέλουν να είναι σε όλους τους τομείς και φυσικά και στα μαλλιά τους. Αν κάποια επιθυμεί να έχει κοντά μαλλιά είναι γιατί το επιλέγει και όχι εξαιτίας κάποιας προκατάληψης.
Η εκπαίδευση παίζει ουσιαστικό ρόλο και στην υγεία των μαλλιών. Η υγεία των μαλλιών εξαρτάται από τη σωστή χρήση των προϊόντων, η οποία με τη σειρά της μπορεί να εξασφαλιστεί με τη σωστή εκπαίδευση των ατόμων που ασχολούνται με αυτή: πωλητών και κομμωτών. Είναι σημαντικό κάποιος που προτείνει προϊόντα για τα μαλλιά να έχει τουλάχιστον βασικές γνώσεις γύρω από τα συστατικά που αυτά περιέχουν καθώς και να γνωρίζει για την δράση που έχουν πάνω στα μαλλιά. Δεν είναι λίγες οι φορές που λάθος προϊόντα στην κυριολεξία κατέστρεψαν μαλλιά. Πρόσφατα έτυχε σε πελάτισσά μου της οποίας το χόμπι είναι η κολύμβηση με αποτέλεσμα τα μαλλιά της να εκτίθενται στο χλώριο, να της προτείνουν προϊόν που αν το είχε αγοράσει στην κυριολεξία θα της έμεναν τα μαλλιά στο χέρι. Η σύσταση έγινε αφού η ίδια είχε ενημερώσει σχετικά τον πωλητή. Ευτυχώς σκέφτηκε να μου τηλεφωνήσει και να με ρωτήσει και έτσι το ατύχημα αποφεύχθηκε.
Αυτά που αναφέρω εδώ είναι μόνο λίγα από όλα όσα μπορούν να ειπωθούν πάνω σε αυτό το σημαντικό θέμα. Η εκπαίδευση έχει πολλαπλούς σκοπούς πέρα από τον καθαρό εφοδιασμό με γνώσεις και δεξιότητες. Σχηματίζει χαρακτήρες, βελτιώνει σχέσεις, μεταδίδει αντιλήψεις, βοηθάει στην προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες σε έναν κόσμου που συνεχώς αλλάζει, μπορεί να βοηθήσει στην απόκτηση κριτικής σκέψης και αντίληψης. Δεν είναι εύκολες οι αλλαγές, αλλά αν θέλουμε να προχωρήσουμε προς το μέλλον είναι απαραίτητες.
Μια καλή και ήπια αρχή είναι να ξεκινήσει το πελατειακό κοινό να ζητάει τεκμηρίωση για τα όσα λέγονται και προτείνονται από τους συναδέλφους.
Αυτά που αναφέρω εδώ είναι μόνο λίγα από όλα όσα μπορούν να ειπωθούν πάνω σε αυτό τα σημαντικό θέμα. Η εκπαίδευση έχει πολλαπλούς σκοπούς πέρα από τον καθαρό εφοδιασμό με γνώσεις και δεξιότητες. Σχηματίζει χαρακτήρες, βελτιώνει σχέσεις, μεταδίδει αντιλήψεις, βοηθάει στην προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, μπορεί να βοηθήσει στην απόκτηση κριτικής σκέψης και αντίληψης. Δεν είναι εύκολες οι αλλαγές αλλά αν θέλουμε να προχωρήσουμε προς το μέλλον είναι απαραίτητες.
