Είναι γεγονός ότι τα μαλλιά παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στον άνθρωπο από πολλές απόψεις. Είναι σύμβολο ομορφιάς, μόδας, κοινωνικού κύρους, έχουν υπάρξει σύμβολα θρησκειών, πένθους, επηρεάζουν την ψυχολογία μας και ένα σωρό άλλα. Είναι λογικό λοιπόν που τα μαλλιά έχουν εμπνεύσει σχεδόν όλες τις μορφές τέχνης.
Από τα αρχαία χρόνια βλέπουμε αγγεία, τοιχογραφίες και αγάλματα όπου τα μαλλιά κυριαρχούν και πολλές φορές από το πως είναι χτενισμένα μπορεί κανείς να μαντέψει την κοινωνική θέση των ανθρώπων που απεικονίζουν.
Δεν έχουν απλά χρησιμοποιηθεί σε καλλιτεχνικά δημιουργήματα, μαζί με τους εκάστοτε συμβολισμούς τους, από την αρχαιότητα έως σήμερα, αλλά σε πολλές περιπτώσεις είναι το επίκεντρο του έργου.
Χαρακτηριστικό δείγμα στη ζωγραφική είναι η Αφροδίτη του Σάντρο Μποττιτσέλλι (1445 – 1510), όπου τα μαλλιά αποτελούν το μόνο ένδυμα της Αφροδίτης. (κεντρική φωτογραφία άρθρου)
Έντονες και αναγνωρίσιμες είναι επίσης και οι εικόνες των γυναικών που αποτυπώνονται στους πίνακες των προραφαηλιτών ζωγράφων, μια ομάδα κυρίως Άγγλων ζωγράφων που ιδρύθηκε το 1848 με αίτημα την ανανέωση της ζωγραφικής μέσω της μίμησης Ιταλών ζωγράφων προγενέστερων του Ραφαήλ. Στους πίνακές τους ξεχωρίζουν γυναικείες μορφές που αποκαλύπτονται πάντα μέσα από μακριά ξέπλεκα μαλλιά.
Και στη μουσική τα μαλλιά έχουν υπάρξει έμπνευση για διάφορους συνθέτες. Ο κορυφαίος Γάλλος συνθέτης Claude Debussy (1862 – 1918) ήταν ένας από αυτούς. Επηρεασμένος από το ποίημα του ποιητή Charles Leconte de Lisle, συνέθεσε το 8ο πρελούδιο του με τίτλο «Το κορίτσι με τα λιναρένια μαλλιά».
Τα μαλλιά και οι συμβολισμοί τους αναφέρονται σε πάρα πολλά τραγούδια. Από το γνωστό δικό μας «Άστα τα μαλλάκια σου», ως τη σημερινή εποχή όπου ενδεικτικά θα αναφερθώ σε τραγούδια της Lady Gaga ή της Ariana Grande.
Φυσικά σημαντικό είναι να αναφερθεί το Hair, ένα από τα πιο επιτυχημένα musical του Broadway. Το έργο είναι ένα αντιπολεμικό έργο, ένα έργο υπέρ της ειρήνης, όπου χρησιμοποιεί σαν σύμβολο τα μακριά μαλλιά, τα μαλλιά της εποχής, της κουλτούρας των Hippies και της σεξουαλικής επανάστασης. Το έργο αυτό είναι πολυβραβευμένο και έχει γίνει και ταινία και το πιο γνωστό κομμάτι του είναι το τραγούδι Aquarius
Στον κινηματογράφο μια ταινία όπου τα μαλλιά χρησιμοποιούνται ως σύμβολο του διαφορετικού και του αισθητικού είναι η γαλλική «La vie d’ Adele» (Η ζωή της Αντέλ) του Abdellatif Kechiche. Στην ταινία, η οποία έχει βραβευτεί και με Χρυσό Φοίνικα η μια από τις δύο πρωταγωνίστριες, που παίζει τη γυναίκα σύμβολο, είναι μια γυναίκα με μπλε μαλλιά.
Επίσης στην ταινία «Malena» με την Monica Bellucci ο συμβολισμός της τιμωρίας με το κόψιμο των μαλλιών αποτυπώνεται σε μια συγκεκριμένη σκηνή, όπου κουρεύουν βιαίως σαν τιμωρία, την πρωταγωνίστρια επειδή είχε σχέση με έναν Γερμανό αξιωματικό.
Υπάρχουν επίσης καλλιτέχνες που χρησιμοποιούν αληθινά μαλλιά και τρίχες πάνω στα έργα τους.
Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης Brian Lewis Saunders είναι ένας από αυτούς, όπου σε μία από τις αυτοπροσωπογραφίες / πορτρέτα του, στα σημεία του σώματος που κανονικά υπάρχουν τρίχες κόλλησε αληθινές, δημιουργώντας ένα έργο ζωγραφικής με αληθινά μαλλιά
Η γλύπτης Adrienne Antonson επίσης, δημιουργεί απεικονίσεις εντόμων φτιαγμένες από ανθρώπινα μαλλιά, κυρίως τα δικά της, αλλά μερικές φορές και άλλων τα οποία τα χρωματίζει. Όπως λέει και η ίδια «το να δουλεύω με μαλλιά απαιτεί από εμένα να είμαι σχολαστική, αλλά μου αρέσει αυτή η πρόκληση».
Αληθινά μαλλιά χρησιμοποίησε και η γλύπτρια Loren Schwerd στη σειρά έργων τέχνης με τίτλο «Mourning Portrait», η οποία αποτυπώνει τα συντρίμμια που άφησε στη Νέα Ορλεάνη ο τυφώνας Κατρίνα. Τα μαλλιά στα έργα αυτά παραπέμπουν στην ανθρώπινη απώλεια. Η Schwerd εμπνεύστηκε αυτά τα έργα από μία παράδοση του 19ου αιώνα, σύμφωνα με την οποία οι συγγενείς του νεκρού, δημιουργούσαν με τα μαλλιά του περίπλοκα κοσμήματα ως σύμβολα, του θανάτου, της αναγέννησης, αλλά και για να έχουν ένα αναμνηστικό από τον αγαπημένο το θανώντα.
Εμπνεόμενος από τα μαλλιά και εγώ με τη σειρά μου δημιουργώ κατά καιρούς διάφορα αντικείμενα χρησιμοποιώντας αληθινά μαλλιά (σκουλαρίκια, κρεμαστά, κολιέ, στολίδια για χριστουγεννιάτικο δέντρο κ.α.), μόνος μου ή σε συνεργασία με άλλους.
Κυρίως όμως εμπνέομαι από τα Haircut Designs, τα αρχιτεκτονικά σχέδια των κουρεμάτων που δημιουργώ για συγκεκριμένη πελατεία μου και κάνω έργα με μικτές τεχνικές πάνω σε καμβά (mixed media on canvas). Η αρχή έγινε όταν ο τίτλος της Ομαδικής Έκθεσης “Skullygraphy”, ήταν η αφορμή για να δημιουργήσω το έργο “Santa Muerte’s Hair Design” με το οποίο συμμετείχα τελικά στην εν λόγο έκθεση που έγινε στην ArtZone42 Gallery, το καλοκαίρι 2018. Από τότε έχουν προκύψει αρκετά έργα τα οποία έχω εμπνευστεί από τα Haircut Designs των δύο μου παιδιών, της συζύγου μου, το δικό μου καθώς και από ότι άλλο μπορείτε να φανταστείτε.
Το πιο πρόσφατο έργο μου δημιουργήθηκε με αφορμή τη συνεργασία μου με αυτό εδώ το περιοδικό και ονομάζεται “Utopia Girl”. Είναι ένα έργο που βασίζεται στο Haircut Design της εκδότριας του περιοδικού και στην προσωπικότητά της και περιέχει μερικά από τα στοιχεία που περικλείουν την ύπαρξη της Utopiazone.
Σε αυτό το άρθρο αναφέρω μόνο μερικά δείγματα τα οποία ξεχώρισα από τα χιλιάδες που υπάρχουν, διότι είναι τόσες πολλές είναι οι διάφορες εφαρμογές και προεκτάσεις που το θέμα θα μπορούσε να γίνει το αντικείμενο ανεξάρτητης μελέτης.
