Η διατροφή μας βρίσκεται σε μία καθοριστική καμπή, καθώς νέες μέθοδοι παραγωγής πρωτεΐνης αναδύονται, προσφέροντας εναλλακτικές λύσεις για τη βιωσιμότητα του πλανήτη. Το κρέας από κυτταροκαλλιέργειες και η πρωτεΐνη από έντομα υπόσχονται να καλύψουν τις διατροφικές ανάγκες των επόμενων δεκαετιών με λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και μειωμένο κόστος. Ας δούμε πώς παρασκευάζονται αυτά τα τρόφιμα, αν χρησιμοποιούνται ήδη εν αγνοία μας, ποιες είναι οι αντιδράσεις του κοινού και ποια είναι τα οφέλη για το περιβάλλον και την υγεία.
Πώς Παρασκευάζεται το Κρέας από Κυτταροκαλλιέργειες
Το κρέας από κυτταροκαλλιέργειες (ή «εργαστηριακό κρέας») παρασκευάζεται με την καλλιέργεια ζωικών κυττάρων σε ειδικά εργαστηριακά περιβάλλοντα. Η διαδικασία ξεκινά με τη λήψη κυττάρων από ζώα (συνήθως χωρίς να τους προκληθεί βλάβη), τα οποία πολλαπλασιάζονται μέσα σε ειδικούς βιοαντιδραστήρες, δημιουργώντας έτσι μυϊκό ιστό που μοιάζει με το παραδοσιακό κρέας. Η τεχνολογία αυτή, αν και ακόμα βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο σε πολλές χώρες, χρησιμοποιείται ήδη στη Σιγκαπούρη. Με τον καιρό αναμένεται να βελτιωθεί η διαδικασία ώστε να παράγεται κρέας που είναι εξίσου γευστικό και θρεπτικό με το συμβατικό κρέας, αλλά χωρίς τη συμμετοχή ολόκληρων ζώων.
Πρωτεΐνη από Έντομα: Τροφή Υψηλής Διατροφικής Αξίας
Η πρωτεΐνη από έντομα, αντίστοιχα, παράγεται με την επεξεργασία εντόμων όπως οι γρύλοι, τα σκουλήκια και οι ακρίδες, τα οποία ξηραίνονται και μετατρέπονται σε σκόνη ή χρησιμοποιούνται ως συστατικά για τη δημιουργία προϊόντων υψηλής πρωτεΐνης. Η διατροφική αξία των εντόμων είναι υψηλή, καθώς περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και βιταμίνες, ενώ έχουν εξαιρετικά χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Παρόλο που στην Ευρώπη αυτή η μέθοδος είναι καινούργια, σε άλλες περιοχές του κόσμου, όπως η Ασία και η Αφρική, η κατανάλωση εντόμων είναι διαδεδομένη εδώ και αιώνες.
Χρησιμοποιούνται Ήδη;
Σε πολλές περιπτώσεις, οι πρωτεΐνες εντόμων έχουν ήδη ενσωματωθεί σε τρόφιμα χωρίς να είναι ευρέως γνωστό στο κοινό, ιδιαίτερα σε συμπληρώματα διατροφής και μπάρες πρωτεΐνης. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) έχει εγκρίνει τη χρήση ορισμένων ειδών εντόμων ως τρόφιμα, και αρκετές εταιρείες προσφέρουν προϊόντα που περιέχουν πρωτεΐνη εντόμων σε καταναλωτές που ενδιαφέρονται για βιώσιμες επιλογές τροφίμων. Παράλληλα, σε αρκετές χώρες έχουν ξεκινήσει πιλοτικές παραγωγές κρέατος από κυτταροκαλλιέργειες που προσφέρονται σε εστιατόρια και αλυσίδες τροφίμων ως μία βιώσιμη εναλλακτική λύση.
Οφέλη για την Υγεία
Η πρωτεΐνη από έντομα είναι πλούσια σε σίδηρο, ωμέγα-3 λιπαρά και βασικά αμινοξέα, προσφέροντας υψηλής ποιότητας θρεπτικά συστατικά που συμβάλλουν στη διατήρηση της υγείας των μυών και του ανοσοποιητικού συστήματος. Το κρέας από κυτταροκαλλιέργειες, αντίστοιχα, μπορεί να καλλιεργηθεί με τον πλήρη έλεγχο των θρεπτικών του στοιχείων, μειώνοντας τους κινδύνους μολυσματικών ασθενειών και της υπερβολικής χρήσης αντιβιοτικών που παρατηρείται στην παραδοσιακή κτηνοτροφία. Επιπλέον, η μείωση της κατανάλωσης παραδοσιακού κρέατος μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και ορισμένων τύπων καρκίνου.
Αντιδράσεις των Καταναλωτών
Παρότι πολλοί καταναλωτές υποστηρίζουν τη βιωσιμότητα στη διατροφή, η ιδέα της κατανάλωσης εντόμων ή κρέατος από κυτταροκαλλιέργειες προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα. Έρευνες δείχνουν ότι αρκετοί καταναλωτές είναι ανοιχτοί στην ιδέα, ειδικά εάν συνειδητοποιούν τα περιβαλλοντικά οφέλη. Ωστόσο, άλλοι αισθάνονται αρνητικά ή περίεργα απέναντι στην ιδέα κατανάλωσης εντόμων, ακόμα και όταν αυτά χρησιμοποιούνται σε μορφή πρωτεϊνικής σκόνης που δεν αλλοιώνει τη γεύση του φαγητού.
Τι Γίνεται Στην Ελλάδα
Βάσει έρευνας του 2022, που συγχρηματοδοτήθηκε από τον Σύλλογο Ελλήνων Χορτοφάγων (HellasVeg) και την αντίστοιχη ευρωπαϊκή ένωση (European Vegetarian Union- EVU), σχεδόν ένας στους δύο Έλληνες και Ελληνίδες (49%) επιθυμεί να μειώσει την κατανάλωση κρέατος, ενώ οι καταναλωτές εμφανίζονται επίσης ανοιχτοί στο ενδεχόμενο να δοκιμάσουν κρέας κυτταροκαλλιέργειας (σε ποσοστό 49%), αλλά και τρόφιμα που αξιοποιούν πρωτεΐνη από έντομα (ένας στους τέσσερις ή ποσοστό 26%).
