Οι εικόνες από το νεκρό άλογο στην άκρη δρόμου στην Κέρκυρα σόκαραν το Πανελλήνιο. Το άλογο δεν είχε αντέξει στο συνεχές πήγαινε έλα της άμαξας με τους χαρωπούς τουρίστες σε θερμοκρασίες που έφταναν τους 35 βαθμούς και άφησε την τελευταία του ανάσα εκεί, πάνω στη «δουλειά» του, ζεμένο στην άμαξα. (Επιτρέψτε μας να μην αναδημοσιεύσουμε τις φωτογραφίες. Σωστά έγινε η αρχική δημοσίευσή τους ως ντοκουμέντα αλλά η αναπαραγωγή τους είναι υπερβολικά σκληρή και δεν θέλουμε να συνηθίσουμε στην σκληρότητα.)
«Φύγε, κάνε τη δουλειά σου»
Ο αγωγιάτης ήταν έξαλλος με τις διαμαρτυρίες των περαστικών για τον θάνατο του αλόγου. «Εσύ, θα μου πεις εμένα ότι δεν αγαπάω τα άλογα; Δέκα έχω. Και βέβαια στεναχωρήθηκα! Τι ξέρεις εσύ από άλογα; Άντε, μπρος φύγε, κάνε τη δουλειά σου!». Κάποιος μάλιστα συνάδελφος του αγωγιάτη, που είχε σπεύσει για συμπαράσταση, απειλούσε με χειροδικία νεαρό άντρα με ποδήλατο που διαμαρτυρόταν για τον θάνατο του αλόγου.
«Δεν αγαπάω εγώ τα άλογα;»
Στις αγροτικές κοινωνίες του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα τα ζώα ήταν «πράγματα». Περιουσιακά στοιχεία. Οι σκύλοι ήταν φύλακες, οι γάτες σκότωναν τα ποντίκια και προστάτευαν τις σοδιές, τα βόδια έκαναν το όργωμα, τα άλογα και τα γαϊδούρια έκαναν τις μεταφορές. Έτσι είχαν τα πράγματα. Δεν γινόταν αλλιώς. Δεν ήταν θέμα αγάπης προς τα ζώα αλλά αναγκαιότητας. Με την εξάπλωση της βιομηχανικής επανάστασης αυτά τα «πράγματα» αντικαταστάθηκαν από μηχανές. Πιο αποτελεσματικές, πιο αποδοτικές και – κυρίως – άψυχες. Η ανθρωπότητα άρχισε να βλέπει αλλιώς τα ζώα. Ως πλάσματα που μοιράζονται τον πλανήτη και έχουν ψυχή. Δεν υπάρχουν για να μας υπηρετούν. Υπάρχουν για να ζουν τις ζωές τους. Μόνα τους ή συντροφιά με ανθρώπους.
Η κακοποιητική παράδοση
Οι βόλτες με τις άμαξες στα γραφικά ιστορικά κέντρα των πόλεων, η ανάβαση της καλντέρας με τα γαϊδουράκια (ενώ δίπλα υπάρχει το τελεφερίκ) υποτίθεται ότι ξυπνούν τη νοσταλγία των ανθρώπων για εποχές που δεν έζησαν και έχουν εξιδανικεύσει μέσα στην άγνοιά τους για τις ακριβείς κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες. Τα άλογα δεν ήταν χαρούμενα ούτε τον 19ο αιώνα να σηκώνουν ασήκωτα βάρη για ατελείωτες ώρες. Αλλά δεν γινόταν αλλιώς. Υπήρχε η ανάγκη και οι άνθρωποι τα υποχρέωναν να το κάνουν. Σήμερα δεν υπάρχει η ανάγκη και η διατήρηση μίας αναχρονιστικής παράδοσης δεν είναι τίποτα άλλο από βαρβαρισμός.
Στον δρόμο της καμπάνιας για τα τσίρκο
Οι μεγαλύτερης ηλικίας αναγνώστες και αναγνώστριες θα θυμάστε τα τσίρκο με ζώα. Ως παιδί, προσωπικά έδινα μάχη κάθε φορά που ερχόταν τσίρκο κοντά στην Αθήνα για να με πάνε οι γονείς μου μία και δύο και τρεις φορές. Δεν με ενδιέφεραν ούτε ακροβάτες, ούτε κλόουν, ούτε ταχυδακτυλουργοί. Για τα ζώα ήθελα να πάω. Τους τεράστιους ελέφαντες, τα πανέμορφα λιοντάρια και τις τίγρεις, τους χιμπατζήδες που έμοιαζαν απίστευτα με εμάς και τις γλυκές μαϊμουδίτσες που έκαναν απίθανα κόλπα. Μεγαλώνοντας, άρχισα να μαθαίνω για το τι συνέβαινε πίσω από τα φώτα και τις χαρούμενες μουσικές. Και άρχισα να πηγαίνω να βλέπω τα ζώα στα κλουβιά που τα κρατούσε κάθε τσίρκο. Να παρατηρώ ότι τα ζώα δεν μπορούσαν ούτε καν να κουνηθούν. Να διαπιστώνω χαρακιές από μαστίγια στις πλάτες των λιονταριών, τα σημάδια από χοντρές αλυσίδες στα πόδια των ελεφάντων, τις φοβισμένες μαϊμουδίτσες που κούρνιαζαν όλες μαζί για να προστατευτούν από τους ανθρώπους που τις ενοχλούσαν…
Τέλος στην κακοποιητική εκμετάλλευση
Τα τσίρκο με ζώα απαγορεύτηκαν στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης – μεταξύ τους και η Ελλάδα – μετά από μία τεράστια καμπάνια που έκαναν δυναμικοί ακτιβιστές, αποκαλύπτοντας τη βαρβαρότητα που υπέφεραν για να μάθουν τα «κόλπα» που θα έκαναν τους ανθρώπους να τα θαυμάζουν ή να γελάνε μαζί τους. Τον ίδιο δρόμο, την αφύπνιση όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων, θα πρέπει να ακολουθήσουμε και τώρα για να δώσουμε ένα τέλος στην κακοποιητική εκμετάλλευση όλων των ζώων.
