Ο ψυχίατρος ψυχαναλυτής John Bowlby εισήγαγε την θεωρία της προσκόλλησης η οποία αναφέρεται στον συναισθηματικό δεσμό που αναπτύσσεται ανάμεσα στο βρέφος και την τροφό του, που είναι συνήθως η μητέρα του. Η σχέση που έχει το παιδί με την μητέρα του καθορίζει και τις σχέσεις που θα συνάψει στην ενήλικη ζωή του. Η συναισθηματική προσκόλληση ανάμεσα στο παιδί και την μητέρα του είναι η πρώτη διαδραστική σχέση στη ζωή του ατόμου και αρχικά βασίζεται στην μη λεκτική επικοινωνία. Στη συνέχεια η ψυχολόγος Mary Ainsworth εξέλιξε την θεωρία του Bowlby προσθέτοντας τον όρο της ασφαλούς βάσης, όπου το βρέφος χρησιμοποιεί την μητέρα του ως σημείο αναφοράς (ασφαλή βάση) για να εξερευνήσει το περιβάλλον γύρω του και να επιστρέψει πάλι σε αυτή. Η πρώτη λοιπόν σχέση μητέρας παιδιού έχει δύο αντικρουόμενα στοιχεία: από τη μία το βρέφος αναζητά την προστασία και την εγγύτητα με την μητέρα του και από την άλλη θέλει να απομακρυνθεί από αυτήν για να εξερευνήσει τον κόσμο ξέροντας ότι θα επιστρέψει πάλι στην μητέρα του, που είναι η «ασφαλής του βάση». Ανάλογα με το πώς ανταποκρίνεται η μητέρα στις ανάγκες του παιδιού διακρίνουμε τρία είδη προσκόλλησης: την ασφαλή, την ανασφαλή και την αποδιοργανωμένη προσκόλληση. Στην ασφαλή προσκόλληση η μητέρα είναι πάντα διαθέσιμη και συναισθηματική να φροντίσει και να υποστηρίξει τις ανάγκες και τις ανησυχίες του παιδιού της. Στην ανασφαλή προσκόλληση η μητέρα δεν είναι σταθερά διαθέσιμη και ούτε σταθερή στις συναισθηματικές της εκδηλώσεις με αποτέλεσμα το παιδί να νιώθει πολλές φορές μετέωρο. Τέλος, στην αποδιοργανωμένη προσκόλληση η μητέρα παραμελεί ή στη χειρότερη περίπτωση κακοποιεί το παιδί, το οποίο εύλογα χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στους γύρω του στην πρώτη περίπτωση και εκδηλώνει βίαιη συμπεριφορά στην δεύτερη.
Με βάση αυτή την θεωρία μπορούμε να καταλάβουμε πώς επηρεάζει η σχέση που έχει το παιδί με την μητέρα του τις σχέσεις που θα κάνει στην ενήλικη του ζωή. Ένα παιδί με ασφαλή προσκόλληση έχει εκπαιδευτεί στο να δέχεται αγάπη, να είναι αποδεκτό και άξιο προσοχής. Νιώθει ελεύθερο να αναπτύξει τις δεξιότητές του κι ενισχύεται έτσι η αυτοοεκτίμησή του. Το παιδί με ανασφαλή προσκόλληση γίνεται ο ενήλικας που δεν μπορεί να έχει στενή επαφή με άλλους διότι δεν τους εμπιστεύεται και δεν επιτρέπει στον εαυτό του να εξαρτάται από άλλους. Δυσκολεύεται να διαχειριστεί την εγγύτητα και κρατάει αποστάσεις ασφαλείας ακόμη και από τους στενούς του ανθρώπους. Τέλος, το παιδί με αποδιοργανωμένη προσκόλληση γίνεται εκείνος ο ενήλικας που φοβάται ότι οι άλλοι θέλουν να τον εγκαταλείψουν ή να τον βλάψουν. Δεν βάζει όρια με τον φόβο ότι δεν θα είναι αποδεκτός μη ικανοποιώντας συνέχεια τους άλλους. Έχει κενά στην αναγνώριση και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Από όλα τα παραπάνω καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική και κρίσιμη είναι η σχέση με την μητέρα μας στα πρώτα στάδια της ζωής μας. Η υγιής εξάρτηση και αυτονομία σε συνάρτηση με τους άλλους είναι η ιδανική συνθήκη που μας επιτρέπει να υπάρχουμε με ασφάλεια και εμπιστοσύνη μέσα στις σχέσεις μας. Ας γίνουμε «η ασφαλής βάση» των παιδιών μας μήπως και κάνουμε τον κόσμο καλύτερο…
